U periodu od jula do avgusta 2020. godine izvršena su uzorkovanja rimskih maltera na dostupnim arheološkim lokalitetima i nalazištima koja se nalaze na preliminarnoj listi Uneskove Liste svetskog nasleđa, pod imenom „Granice Rimskog carstva – Dunavski limes u Srbiji“ (https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/)
Limes je bila utvrđena granica Rimskog carstva, koja se danas proteže kroz više od dvadeset država u dužini od preko 7,500 km. Teritorija današnje Srbije je postala deo Rimskog carstva početkom I veka nove ere, nakon čega je veliki broj utvrđenja za legije, kohorte ili pomoćne jedinice izgrađen na desnoj obali Dunava. Civilna naselja razvijena pored vojnih utvrđenja trajala su do kraja IV ili čak do VI veka. Na teritoriji današnje Srbije, Limes je bio podeljen u panonski deo (današnji Srem) i mezijski deo (od Beograda do Prahova). Najvažnija gradska naselja i vojna utvrđenja na srpskom delu Limesa su bili Viminacium i Singidunum. Arheološka istraživanja rimskih vojnih logora u Srbiji su započela krajem XIX veka, a u velikom obimu su izvršena u drugoj polovini XX veka tokom izgradnje hidroenergetskog sistema Đerdap. Nažalost, mnogi od njih su poplavljeni podizanjem nivoa Dunava nakon izgradnje Đerdapa i samo je manji broj njih očuvan i dostupan danas za istraživanje.
U obuhvat istraživanja projekta MoDeCo2000 ulaze sledeća arheološka nalazišta, spomenici kulture i lokaliteti od arheološkog značaja:
Ad Herculem (Čortanovci), Acumincum (Stari Slankamen), Singidunum (Beograd), Ad Octavum (Višnjica), Brestovik (kasnorimska grobnica), Mons Aureus (Seone), Margum (Dubravica), Viminacium (Kostolac), Lederata (Ram), Cuppae (Golubac), Castrum Novae (Čezava), Diana (Karataš), Pontes i Trajanov most (Kostol), Glamija (Rtkovo), Egeta 1, 2, 3 (Brza Palanka), Mora Vagei (Mihajlovac), Aquae (Prahovo) i Ćetaće (Radujevac). Takođe, u cilju interpretacije rezultata i međusobnog poređenja uzoraka, za uzorkovanje rimskih maltera je odabrano i arheološko nalazište Sirmium (Sremska Mitrovica).
International Museum of the Baroque
Čortanovci
Sremska Mitrovica
SIRMIUM
Slankamen
Beograd
Višnjica
Brestovik
Dubravica
Seone
Selo Kostolac
Golubac
Ram
Čezava
Karataš
Kostol
Brza Palanka
Prahovo
KULTURNA DOBRA DUNAVSKOG LIMESA NA TERITORIJI REPUBLIKE SRBIJE KOJA SU TEMA ISTRAŽIVANJA MODECO2000 PROJEKTA
Čortanovci, Mihaljevačka šuma
AD HERCULAE
Logor pomoćnih trupa, opština Inđija
AN 118 Arheološko nalazište „Mihalјevačka šuma" kod Čortanovaca, O. Inđija
Arheološko nalazište od velikog značaja
Kasnorimsko utvrđenje se nalazi u selu Čortanovci, na desnoj obali Dunava, u Mihaljevačkoj šumi, na lokalitetu pod imenom „Prosjanice“. Tokom sondažnih iskopavanja vršenih 1956. godine i u periodu od 1961. do 1962. godine, u jugoistočnom delu utvrđenja zabeležena je kružna kula prečnika 13 m, zidova debljine 1,20 m i visine oko 3 m. Kula je građena od kamena i opeke. Utvrđenje je podignuto u IV veku. Antičko ime utvrđenja nije dokazano. Može biti Ad Herculae / Ad Herculem ili Castra Herculae / Castra Herculis.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Slankamen
ACUMINCUM
Logor pomoćnih trupa, opština Inđija
AN Akuminkum, Inđija, Stari Slankamen
Arheološko nalazište od velikog značaja
Ostaci srednjovekovnog grada dominiraju lesnim platoom na samoj obali Dunava, na lokalitetu „Gradina“. Sistematskim iskopavanjima vršenim od 1955. do 1957. godine ustanovljeno je da se srednjovekovni zidovi oslanjaju na rimske, prateći njihov pravac. Dve faze rimskog naselja su prepoznate: ranorimsko naselje nastalo za vreme Flavijevaca i utvrđeno rimsko naselje sa masivnim zidovima datovano nalazima u IV vek. Pozicija struktura i nalazi upućuju na to da se ovde nalazilo rimsko utvrđenje sa civilnim naseljem Acumincum i da su vojne jedinice Cuneus equitum Constantium i Equites sagittarii bile ovde stacionirane.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Beograd
SINGIDUNUM
Legijsko utvrđenje, Beogradska tvrđava i Biblioteka grada Beograda, Grad Beograd, opština Stari Grad
AN 8 Antički Singidunum, Beograd
Arheološko nalazište
Mesto gde se nalazi savremeni Beograd bilo je veoma važno za odbranu Rimskog carstva nakon uspostavljanja dunavske granice u I veku nove ere. Postoje indicije da su legije Legio IIII Scythica i Legio V Macedonica periodično bile stacionirane u Singidunumu još od prve polovine I veka nove ere. Uz vojnu i administrativnu konsolidaciju dunavske granice, Singidunum je postao sedište legije Legio IIII Flavia, stacionirane ovde do kraja rimske vlasti. Ostaci rimskog legijskog utvrđenja legije Legio IIII Flavia otkriveni su i delimično iskopani tokom više godina istraživanja u oblasti Beogradske tvrđave. Njegovi bedemi, najstariji deo svakog utvrđenja na jednom lokalitetu, loše su očuvani. Kao rezultat, malo je poznato o najranijoj fazi rimskog utvrđenja. Potvrđeno je da je utvrđenje bilo na mestu Gornjeg grada Beogradske tvrđave i dela parka Kalemegdan uz Ulicu Parisku, kao i u obližnjoj zoni sa druge strane ulice. Porta Decumana, jugoistočna kapija, iskopana je i prezentovana danas u Biblioteci grada Beograda. Utvrđenje je bilo nepravilnog pravougaonog oblika (560 m x 330 m–380 m), pokrivajući površinu od oko 20 ha. Pored ovog glavnog utvrđenja na uzvišenju, rečna strana je bila branjena sa druga dva bedema koja su išla niz padinu okrenutu ka Dunavu. Singidunum, kao granično uporište, doživeo je svoj vrhunac u II i III veku. Tokom poslednjih 70 godina, istraživanje legijskog utvrđenja u Singidunumu dalo je različite rezultate. Iako je iskopavan u više navrata tokom dugog perioda, samo neki segmenti njegove strukture su utvrđeni. Glavni problem za adekvatno istraživanje legijskog utvrđenja u Singidunumu leži u činjenici da su veliki delovi uništeni izgradnjom srednjovekovnih i kasnijih utvrđenja. Položaji severozapadnog, severoistočnog i jugoistočnog bedema su do sada utvrđeni, ali položaj jugozapadnog bedema ostaje upitan. Sistematska istraživanja unutrašnjosti utvrđenja vršena su samo na jugoistočnoj strani, gde su pronađena četiri reda baraka legionara.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Višnjica
AD OCTAVUM
Logor pomoćnih trupa, Grad Beograd,
opština Palilula
AN 9 Utvrđenje Ad Oktavum, Višnjica,
O. Palilula, Beograd
Arheološko nalazište
Tokom vladavine vizantijskog imperatora Justinijana (527-565 AD), utvrđenje poznato kao kastrum Ad Octavum podignuto je na desnoj obali Dunava, oko 10 km nizvodno od Singidunuma. Utvrđenje je podignuto na lokalitetu „Gradina“, na izdignutom platou 2 km udaljeno od savremenog sela Višnjica. Utvrđenje je poznato iz istorijskih izvora. Prokopije pominje utvrđenje Octavum na sedmoj rimskoj milji od Singidunuma (oko 11,8 km), među utvrđenjima obnovljenim ili izgrađenim na limesu od strane imperatora Justinijana. Utvrđenje na uzvišenju „Gradina“ je pravougaonog oblika, veličine oko 180 m x 100 m, sa bedemima zidanim od velikih kamenih blokova, lomljenog kamena i opeke. Ostaci kružne kule su otkriveni na južnoj strani, a široki bedem je praćen od severoistočnog ugla u pravcu Dunava. Arheološki nalazi ukazuju na dugu upotrebu ovog prostora, od kasne antike do kasnog srednjeg veka. Zapadno od utvrđenja, nekropola sa dva horizonta sahranjivanja je otkrivena – kasnoantičkim i ranovizantijskim. Ovo može ukazati na nešto drugačije datovanje i mogućnost da je utvrđenje izgrađeno u kasnoj antici i obnovljeno u VI veku. Danas je skoro cela oblast utvrđenja pod zemljom i pokrivena šumom – samo nekoliko kamenih zidova je vidljivo.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Brestovik
kasnorimska grobnica
Grad Beograd, opština Grocka
SK 14 Kasnorimska grobnica u Brestoviku,
O. Grocka, Beograd
Spomenik kulture od velikog značaja
U selu Brestovik, koje se nalazi na ivici teritorije grada Beograda, oslikana porodična grobnica je slučajno pronađena 1895. godine. U rimskom periodu, grobnica se nalazila blizu puta koji je vodio od Singidunuma do Viminacijuma, preko Castra Tricornia (današnji Ritopek) i Ad Sextum Miliare (današnja Grocka). Duž ove komunikacije, mnoge vile sa nekropolama su podignute, od I do IV veka. Grobnica u Brestoviku je datovana u period kasnog III ili ranog IV veka. Grobnica se sastoji od tri prostorije. Zasvedena grobna odaja sa tri grobna mesta je bila oslikana, kao i središnja prostorija sa dve apside koja je bila ukrašena i kamenim skulpturama lavova i genija. Mermerna statua koja prikazuje visokog oficira ili čak jednog od tetrarha prema nekim istraživačima, pronađena je u ovoj prostoriji. Ulazna prostorija – vestibil je imala četiri stuba koji su nosili timpanon. Dugački dromos usečen u teren je vodio do prostorija. Arhitektonska kompozicija grobnice u kombinaciji sa skulpturama i zidnim slikarstvom svedoči o tome da je ovde sahranjen Rimljanin visokog društvenog statusa, verovatno vojni oficir sa porodicom. Ipak, popularno verovanje u današnjoj lokalnoj hrišćanskoj zajednici, razvijeno na osnovu ranih hrišćanskih izvora, je da su ovde sahranjeni mučenici Singidunuma, Ermil i Stratonik. Grobnica u Brestoviku je jedinstveni primer sahranjivanja na granici u ovom delu dunavskog limesa, čija arhitektura, ali i slikarstvo, koje predstavlja jedan od najočuvanijih primera rimske provincijske funerarne umetnosti, mogu biti povezani sa analognim primerima na Bliskom istoku i u severnoj Africi.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Seone
AUREUS MONS
Logor pomoćnih trupa, opština Smederevo
Status prethodne zaštite
Lokalitet sa arheološkim sadržajem
Aureus Mons je rimsko utvrđenje sa pripadajućim naseljem koje se nalazi u današnjoj oblasti sela Seone. Može se datovati u širok period između I i IV veka. Utvrđenje je pomenuo istoričar Eutropije koji je pisao da je car Prob (276–282) sa vojnicima zasadio vinovu lozu u oblasti Aureus Monsa. Arheološka istraživanja obavljena 1963. godine pokazala su ostatke rimskog utvrđenja, dimenzija 150 x 130 rimskih koraka, na levoj obali potoka Seone, uz njeno ušće u Dunav.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Dubravica, Orašje
MARGUM
Rimski grad i utvrđenje, opština Smederevo
Status prethodne zaštite
Lokalitet sa arheološkim sadržajem
Margum se nalazi na desnoj obali reke Morave, uz njeno ušće u Dunav. Lokalitet „Orašje“ sadrži ostatke rimskog utvrđenja. Arheološka iskopavanja su sprovedena između 1947. i 1949. godine na ograničenom prostoru i ustanovljene su tri faze smeštene u period od I do IV veka nove ere. Izvori pominju ovu lokaciju kao bazu jake rečne flote. Civilno naselje se formiralo oko utvrđenja. Margum je cvetao u II veku i čak dostigao status municipijuma (Municipium Aurelium Augustum Margum). Tokom kasne antike ovde je bila jedna od komandnih stanica dunavske flote - Classis Stradensis et Germensis, kako je zabeleženo u Notitia Dignitatum. Iskopavanja i istraživanja uz pomoć LiDAR-a u poslednjoj deceniji otkrila su nove arhitektonske strukture, kao i deo nekropole rimskog Marguma.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Selo Kostolac
VIMINACIUM
Rimski grad i legijsko utvrđenje, Grad Požarevac, opština Kostolac
AN 140 Viminacijum, Stari Kostolac, O. Požarevac
Arheološko nalazište od izuzetnog značaja
Viminacium je bio najvažnije legijsko utvrđenje i grad u provinciji Moesia Superior (u kasnoj antici provinciji Moesia Prima). Bio je glavni grad, administrativni, verski, vojni i trgovački centar. Područje koje pokriva ovaj rimski grad i legijsko utvrđenje obuhvata preko 450 ha šire gradske oblasti i 200 ha uže urbane zone. Danas se nalazi pod oranicama, a lokacija nudi mogućnost istraživanja svih segmenata vojnog i civilnog gradskog života uz široku upotrebu multidisciplinarnih metoda. Istorijski izvori kažu da je Viminacium bio značajno vojno uporište u kojem je bila stacionirana rimska legija Legio VII Claudia Pia Fidelis. Važan vojni centar i rimska provincijska prestonica Viminacijum, izgrađen je na teritoriji koja je pripadala keltskom plemenu Skordisci. Svoju veličinu i značaj dugovao je bogatom zaleđu u dolini reke Mlave, kao i izuzetno povoljnom geografskom položaju, kako u odbrambenom sistemu severnih granica Carstva, tako i kao raskrsnica putnih, rečnih i trgovinskih mreža. Mesto je neprekidno bilo naseljeno od I do VI veka. Viminacium je nekoliko puta bio uništen u varvarskim upadima (Goti, Huni i Sloveni) i obnavljan nakon toga. Invazija Huna 441./443. godine opustošila je grad, a nakon dolaska Slovena početkom VII veka mesto je napušteno. Krajem XIX i početkom XX veka M. Valtrović i M. Vasić izvršili su iskopavanja na desnoj obali Mlave, na lokalitetu „Čair”, otkrivši pravougaono utvrđenje, dimenzija 442 m x 385 m, kao i veliko civilno naselje nedaleko od njegovog zapadnog bedema. Zaštitna iskopavanja nekoliko velikih nekropola rimskog Viminacijuma, uglavnom u drugoj polovini XX veka, otkrila su preko 14.000 grobova i 30.000 nalaza. Tokom iskopavanja u poslednje dve decenije istraženi su i delovi legijskog utvrđenja i civilnog naselja (amfiteatar, terme, i dr.), kao i brojne vile, prigradska naselja i radionice.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Ram
LEDERATA
Logor pomoćnih trupa, opština Veliko Gradište
AN 102 Rimsko utvrđenje Lederata, Ram,
O. Veliko Gradište
Arheološko nalazište od velikog značaja
Prvobitna tvrđava je sagrađena tokom I veka nove ere u periodu rimske okupacije dunavske oblasti. Posebno je bila značajna početkom II veka i Trajanovog Prvog dačkog rata. Smatra se da je na ovom mestu glavna snaga rimske vojske prešla Dunav preko pontonskog mosta na teritoriju Dakije. Ova scena je prikazana na početku reljefa Trajanovog stuba u Rimu. Sigurnost prelaska je dodatno obezbeđena izgradnjom utvrđenja na ostrvu Sapaja i na suprotnoj obali Banata. Ovaj prelaz je ostao u upotrebi vekovima. I danas se baržom može preći na drugu stranu reke.
Prva tvrđava u Lederati je bilo jedno od najvećih logora pomoćnih trupa na gornjomezijskom limesu, dimenzija 200 m x 150 m.
Utvrđenje je uništeno u V veku, a obnovljeno za vreme vladavine imperatora Justinijana. Ovo utvrđenje je identifikovano kao Lederata. Danas su vidljivi ostaci kamenih temelja bedema debljine do 3 m pravougaonog utvrđenja dimenzija 140 m x 200 m, sa 11 polukružnih kula i glavnim ulazom na južnoj strani.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Golubac
CUPPAE
Logor pomoćnih trupa, opština Golubac
Status prethodne zaštite
Lokalitet sa arheološkim sadržajem
Na prirodnom uzvišenju, iznad obale Dunava i naselja Golubac, postoje masivni ostaci zidova rimskog utvrđenja. Kule i bedemi izgrađeni od tesanika, vidljivi su na površini i padinama brda, kao i neke od unutrašnjih građevina. Brojni nalazi svedoče o postojanju naselja i nekropole. Površinski nalazi potvrđuju prisustvo više pomoćnih jedinica i veksilacija legija Legio IIII Flavia i Legio VII Claudia. Do sada nisu vršena arheološka iskopavanja. Geofizička istraživanja lokaliteta su u toku.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Čezava
NOVAE
Logor pomoćnih trupa, opština Golubac
AN 179 Lokalitet Čezava, Dobra, O. Golubac
Arheološko nalazište
U oblasti „Gradac“ gde bujična reka Čezava utiče u Dunav, na njenoj levoj obali postoje ostaci rimskog utvrđenja. Uz određene dileme, najčešće je identifikovano kao utvrđenje Novae, koje se pominje u istorijskim izvorima. Arheološka istraživanja su sprovedena između 1965. i 1970. godine, ali nikada nije istraženo celo nalazište. Rezultati istraživanja pokazuju da se život na lokalitetu odvijao u sedam perioda. U prvoj polovini I veka je izgrađeno prvo drveno utvrđenje. Masivna obnova i jačanje izvršeni su tokom poslednje faze u periodu imperatora Justinijana (527–565). U navedenim periodima utvrđenje je pretrpelo brojne modifikacije, ali je njegova osnova zadržala svoj kvadratni oblik dimenzija 140 m x 120 m, sa zaobljenim uglovima i 14 kula koje su menjale izgled i samo donekle menjale položaj. Zbog izgradnje hidroelektrane Đerdap I nivo Dunava je porastao. Danas je unutrašnjost utvrđenja uglavnom potopljena, kao i severni i delovi istočnog i zapadnog odbrambenog zida. Vikus se nalazio južno od utvrđenja u njegovoj neposrednoj blizini.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Karataš
DIANA/ZANES
Logor pomoćnih trupa, opština Kladovo
AN 103 Karataš – rimsko i vizantijsko utvrđenje,
Novi Sip, O. Kladovo
Arheološko nalazište od izuzetnog značaja
Utvrđenje Diana, poznato i kao Statio Cataractarum Dianae, izgrađeno je u doba Tiberija ili Klaudija i obnovljeno u periodu Flavijevaca I veka nove ere. Glavna faza pripada utvrđenju imperatora Trajana. Ovo utvrđenje je štitilo ulaz u kanal koji je prokopan da bi se izbegle katarakte u glavnom toku reke, koje su ometale plovidbu Dunavom. Tokom priprema za ratove sa Dačanima, pod imperatorom Trajanom, iskopan je kanal dugačak više od 3 km i širok 40 m. Ovo dostignuće se slavi na carskoj tabli koja je pronađena u blizini samog utvrđenja. Sa površinom od preko 3 ha, Diana je sigurno bilo jedno od najvećih pomoćnih utvrđenja na rimskim granicama. Jedno je od najbolje istraženih utvrđenja na rimskoj granici Gornje Mezije. Prema arheološkim podacima, vojni garnizon utvrđenja se nekoliko puta menjao. Dokumentovano je više jedinica pešadije i konjice: odredi rimskih mezijskih legija – Legio V Macedonica, Legio VII Claudia, Legio IIII Flavia, Legio XIII Gemina, kao i pomoćnih trupa - Cohors VI Thracum and Cohors V Gallorum, što je potvrđeno natpisima. Ispod utvrđenja na obali Dunava delimično je dokumentovana luka zaštićena odbrambenim zidovima.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Kostol
PONTES
Trajanov most i logor pomoćnih trupa,
opština Kladovo
AN 44 Kastrum sa Pontesom, Kladovo, O. Kladovo
Arheološko nalazište od izuzetnog značaja
Trajanov most često se spominje kao najduži most u antici. Prikazan je na Trajanovom stubu u Rimu i na serijama kovanog novca koje su proslavile ovo čudesno dostignuće. Dvadeset stubova od kamena i opeke nosilo je drvenu konstrukciju koja se protezala duž 1125/1200 m preko Dunava. Genijalnost Apolodora iz Damaska, Trajanovog glavnog arhitekte, ovde je dostigla vrhunac. Most su sagradile rimske legije, uglavnom Legio VII Claudia, čiji su odredi bili stacionirani u logoru Pontes i obližnjem utvrđenju Mala Vrbica – Konopište. Veliki kanali, vidljivi na močvarnom terenu i danas, iskopani su da bi se spustio nivo Dunava i olakšala izgradnja stubova. Most je ubrzo onesposobljen zbog opasnosti od varvarskih upada. Drvena konstrukcija je demontirana u vreme Hadrijana, a kasnije je građena i razgrađivana nekoliko puta, kako su se menjale vojne i političke situacije. Poslednja upotreba mosta zabeležena je za vreme vladavine Konstantina Velikog. Danas je vidljivo samo nekoliko prvih i poslednjih stubova na obalama Srbije i Rumunije, mada je postojanje svih drugih u koritu reke potvrđeno podvodnim istraživanjima. Utvrđenje Pontes, koje se nalazi odmah pored Trajanovog mosta (Pons Traiani), štitio je pristup ovom rečnom prelazu. Leži na visokoj obali Dunava, nasuprot utvrđenja Drobeta/Turnu Severin na današnjoj rumunskoj obali. Takođe je bilo poznato u kasnoj antici pod imenom Transdrobeta. Iako je tokom vekova bilo rekonstruisano, zadržalo je svoj izvorni oblik, karakterističan za pomoćna rimska utvrđenja iz Trajanovog perioda. Severni i istočni bedemi otkriveni su i konzervirani tokom prethodnih arheoloških radova, kao i većina delova zapadnog i južnog bedema, sve četiri kapije, kule, delovi principije, radionice, skladišta I kasnorimske strukture. Posle značajnog oštećenja tokom II veka, svi delovi utvrđenja su obnovljeni tokom dinastije Severa početkom III veka, kao i u kasnijim periodima. Utvrđenje je, poput Rimskog carstva i njegovih granica uopšte, pretrpelo velika razaranja u sukobima sa Gotima i Hunima u IV i V veku.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Rtkovo, Glamija
Manje utvrđenje – burgus - quadriburgium, opština Kladovo
Status prethodne zaštite
Lokalitet sa arheološkim sadržajem
Ovaj logor pomoćnih trupa se sastoji od starijeg manjeg utvrđenja – kule unutar manjeg odbrambenog zida, i mlađeg većeg pravougaonog utvrđenja sa kružnim ugaonim kulama. Utvrđenje se datuje u period IV I VI veka. Izgrađeno je na najistaknutijem položaju na obali reke. Arheološka istraživanja su obavljena od 1980. godine do 1982. godine kada su otkriveni ostaci mlađeg i starijeg utvrđenja. Manje utvrđenje, kvadratne osnove, u potpunosti je istraženo. Njegove dimenzije su 18.5 m x 18.5 m, a datovano je u drugu polovinu IV veka. Veće utvrđenje sa bedemima kružnih ugaonih kula delimično je otkriveno, a izgrađeno je u VI veku u vreme obnove Limesa.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
i iz: Janjić, Gordan. Glamija. Arheološki lokalitet kod sela Rtkovo,. Negotin: Muzej Krajine, 2018.
Brza Palanka
EGETA
Tri logora pomoćnih trupa, opština Kladovo
Status prethodne zaštite
Lokalitet sa arheološkim sadržajem
Egeta spada u najvažnija arheološka nalazišta duž nekadašnje rimske granice u današnjoj Srbiji. Postojala su tri utvrđenja, nazvana Egeta I, Egeta II i Egeta III, različitog oblika i iz različitih perioda. Tokom II veka ovde je baza kohorte Cohors I Cretum. U kasnoj antici je potvrđena kao baza dunavske flote, ali je postojao i garnizon legije Legio XIII Gemina i jedinice cuneus equitum sagittariorum. U blizini je dokumentovano veliko civilno naselje, ali ga Dunav plavi od XIX veka. Više utvrđenja sugeriše na radikalne promene u organizaciji vojske i civila u široj zoni današnje Brze Palanke. Ovo je bila jedna od nekoliko rečnih baza koje su potvrđene duž ovog dela granice. Imala je svoj odbrambeni sistem povezan sa jednim od utvrđenja. Jedno od najpoznatijih svetilišta posvećenih Jupiteru Dolihenu iskopano je u blizini utvrđenja Egeta I. Dimenzije utvrđenja Egeta II su 84 m x 33 m, na uglovima su kružne, dok je na sredini zapadnog bedema postojala četvrougaona kula. Utvrđenje Egeta III je trougaonog oblika.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
i iz: Janjić, Gordan. Egeta. Arheološki lokalitet kod Brze Palanke. Negotin: Muzej Krajine, 2018.
Mihajlovac,Mora Vagei
Manje utvrđenje – burgus - quadriburgium,
opština Negotin
Status prethodne zaštite
Lokalitet sa arheološkim sadržajem
Utvrđenje se nalazi na nekadašnjoj levoj obali Kameničkog potoka, odnosno kod njegovog ušća u Dunav. Nalazi se u veoma dobrom stanju očuvanosti. Sastoji se od osmatračnice i odbrambenog zida oko nje. Utvrđenje je trajalo od I do VI veka, sa najmanje tri faze zidanja i rušenja. Iskopavanjima je sakupljeno mnogo podataka vezanih za organizaciju i arhitekturu ove male granične ispostave. Arheološka istraživanja izvođena su 1981. godine i 1982. godine. Tom prilikom konstatovano je da je kasnoantičko utvrđenje podignuto na ruševinama manjeg utvrđenja iz I veka. Ovo četvorougaono utvrđenje, dimenzija 18,5 m x 18,5 m, građeno je od kamena i opeke. U sredini se uzdizala kula, dimenzija
6 m x 6 m.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
i iz: Janjić, Gordan. Mora Vagei. Arheološki lokalitet kod sela Mihajlovac. Negotin: Muzej Krajine, 2018.
Prahovo
AQUAE
kasnorimski grad, opština Negotin
Status prethodne zaštite
Lokalitet sa arheološkim sadržajem
Aquae je jedan od najvažnijih lokaliteta nizvodno od Đerdapa. Lokalitet je potvrđen kao rečna luka. Tokom kasne antike razvio se u jedan od najvećih urbanih centara provincije Dacia Ripensis. Grad je bio jedan od najranijih episkopskih sedišta kasnorimskog Ilirika. Ostaci danas leže ispod savremenog Prahova i vidljiv je samo jedan deo masivnog odbrambenog zida grada.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
Radujevac, Ćetaće
Manje utvrđenje, opština Negotin
Status prethodne zaštite
Lokalitet sa arheološkim sadržajem
Ovde se nalazilo malo pravougaono utvrđenje koje je štitilo put i pristup mostu preko reke Timok. Izgrađeno je 800 m uzvodno od ušća Timoka u Dunav, na levoj obali Dupljanske reke. Feliks Kanic je ostavio crtež utvrđenja u kasnom XIX veku. Manja iskopavanja, obavljena od 1958. godine do 1960. godine, ukazala su da je reč o objektu vojnog karaktera, četvorougaone osnove, a na uglovima su zaobljeni bedemi. Datovala su lokalitet u kasnu antiku nakon napuštanja provincije Dakije. Keramika i ostaci građevina koji su pripadali vikusu rasuti su preko velike površine severozapadno od utvrđenja.
Preuzeto sa: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6475/
i iz: Janjić, Gordan. Ćetaće. Arheološki lokalitet kod sela Radujevac. Negotin: Muzej Krajine, 2018
